گاز یخچال، ماده‌ای بوده که با یک سری عملیات مربوط به تبخیر و میعان، وظیفه خنک‌سازی محفظه داخلی یخچال را بر عهده دارد. به عبارتی گاز مبرد یخچال، گرمای مواد درون دستگاه را گرفته و به بیرون هدایت می‌کند. عملکرد دستگاه‌های برودتی به گاز یخچال وابسته بوده که با ورود به بخش کندانسور طی عملیات مختلفی باعث خنک شدن یخچال می‌شود. اختلال در هر گونه از این مراحل باعث نشتی گاز شده و بر عملکرد کلی یخچال تاثیر منفی می‌گذارد. اما قبل از اینکه بخواهیم در مورد دلایل نشتی گاز یخچال صحبت کنیم، باید بدانیم که فرآیند خنک‌سازی دستگاه به وسیله گاز مبرد چگونه صورت می‌گیرد.
طراحی کلی دستگاه‌های برودتی به نحوی است که با به گردش درآمدن گاز مبرد، عملیات خنک‌سازی انجام می‌شود. این مبرد طی فرآیند مشخصی به حالت‌های مختلف گاز اشباع، بخار فوق گرم، مایع اشباع، مایع فوق سرد و… تغییر کرده و در نهایت باعث جذب هوای گرم و انتقال آن به بیرون می‌شود.
پشت همه یخچال‌ها، لوله‌های شبکه‌ای وجود داشته و گاز مبرد در این میان از قطعات مهم موجود در یخچال نظیر: کمپرسور (ایجاد فشار لازم جهت حرکت گاز یخچال به سمت اواپراتور)، کندانسور (کاهش دمای گاز مبرد)، شیر فشارشکن (آماده‌سازی جهت ورود مبرد به محفظه یخچال)، خطوط لوله و اواپراتور عبور می‌کند تا فرآیند سرمایشی یخچال به خوبی انجام شود. این فرآیند باید به طور مداوم انجام شود تا یخچال از لحاظ عملکرد با مشکلی مواجه نشود. اگر این سیکل به خوبی اتفاق نیفتد و گاز یخچال به دلایل مختلفی نشتی داشته باشد، مسلما عملیات خنک‌سازی یخچال با مشکل مواجه شده و بعد از مدتی مواد غذایی درون دستگاه فاسد می‌شوند.
آشنایی با گازهای مبرد یخچال (فریون):
گازهای مبرد نقش بسیار مهمی در خنک سازی محفظه درون یخچال دارند. امروزه تولیدکنندگان در طراحی یخچال‌های امروزی به جای گاز آمونیاک از گاز فریون استفاده می‌کنند. استفاده از گاز آمونیاک به دلیل خطرات زیادی که برای سلامتی داشته، ممنوع شده و به همین خاطر است که گاز فریون که یک ماده بی رنگ و بو بوده جهت فرآیند خنک سازی مواد غذایی درون یخچال‌ها به کار برده شده است.
این گاز تاثیر بسیار مهمی در کاهش دمای درون یخچال و جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی دارد. اما تحت شرایط مختلفی این گاز می‌تواند عملکرد نامناسبی از خود بروز دهد و باعث ایجاد مشکلات زیادی شود. به همین دلیل توصیه شده که تعمیرات یخچال را در فواصل زمانی مشخص توسط نمایندگی‌های معتبر انجام داده تا در صورت بروز هرگونه مشکلی بتوان جهت رفع سریع آن، اقدام نمود.
چرا گاز یخچال نشتی پیدا می‌کند؟
جهت پاسخگویی به این سوال باید بگوییم اگر در فرآیند عبور گاز مبرد از میان قطعات مهم یخچال هرگونه مشکلی ایجاد شود، مسلما باید جهت حل آن اقدام نمود. دلایل مختلفی وجود داشته که متاسفانه عملکرد کلی یخچال را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند که از مهمترین این موارد می‌توان به ایجاد نشتی در قسمت‌های مختلف کندانسور، اواپراتور، خطوط لوله، کمپرسور و حتی کاهش حجم مبرد در طول زمان اشاره نمود. ممکن است در این میان سوالی به ذهن شما خطور کرده باشد که از کجا باید متوجه علائم خالی شدن گاز یخچال شویم. نشانه‌های زیادی وجود داشته که در ادامه مطلب به معرفی آنها می‌پردازیم.
نشانه‌های ناشی از خالی شدن گاز یخچال:
افزایش دمای محفظه یخچال:
از جمله مواردی که می‌توان از خالی شدن گاز مبرد یخچال باخبر شد، افزایش دمای محفظه دستگاه است. در صورت خالی شدن ناگهانی گاز مبرد، یخچال با مشکل سرد نگه داشتن مواد غذایی مواجه شده که این عامل می‌تواند باعث فاسد شدن زودهنگام آنها شود. در صورت بروز هر مشکلی در این زمینه، حتما جهت رفع زودهنگام آن اقدام نمایید.
بوی ناشی از گاز یخچال:
از دیگر عوامل مهمی که می‌توان به وسیله آن از خالی شدن گاز مبرد یخچال آگاه شد، انتشار بوی نامطبوع در اطراف است. گاز مبرد دارای بوی ناخوشایندی بوده که در صورت نشتی از خود منتشر می‌کند. در صورت استشمام هر گونه بوی عجیب و نامطبوع، حتما از بروز نشتی گاز یخچال اطمینان کسب نمایید.
فعالیت همیشگی موتور:
زمانی که گاز نشتی داشته باشد، قطعات کندانسور و کمپرسور مدام فعالیت کرده تا دمای محفظه یخچال را به حد مطلوب کاهش داده و باعث خنک‌سازی دستگاه شوند. در صورت نشتی گاز، موتور به طور مداوم و طولانی‌تری کار می‌کند تا بتواند دمای درون محفظه را کاهش دهد. بیش از حد کار کردن موتور باعث بروز مشکلات و همچنین استهلاک یخچال می‌شود.
افزایش هزینه‌های برق:
همانطور که می‌دانیم در فصول تابستان و زمستان، میزان مصرف انرژی لوازم برقی افزایش خواهد یافت. اما اگر شاهد افزایش ناگهانی صورتحساب برق در دیگر فصل‌های سال بودید، حتما در مورد علت آن جستجو کنید. زیرا بیش از حد کار کردن موتور یخچال در صورت نشتی گاز می‌تواند یکی از عوامل افزایش بی‌رویه مصرف برق باشد.
برفک زدن اواپراتور:
در صورت نشتی گاز یخچال، لوله‌های خنک کننده به دمای مورد نظر نمی‌رسند و با فعالیت مداوم آنها، ممکن است قسمت ابتدایی اواپراتور، برفک بزند و عملکرد دستگاه را با مشکل مواجه سازد. به همین دلیل توصیه شده در صورت بروز هرگونه مشکل، جهت رفع سریع آن اقدام نمایید.
تمیز نکردن به موقع یخچال:
متاسفانه بسیاری از افراد به دلیل تمیز کردن نادرست دستگاه باعث بروز نشتی گاز می‌شوند. ممکن است به خاطر تمیز کردن نادرست دستگاه، لوله‌های مبرد آسیب دیده و عملکرد کلی یخچال را تحت تاثیر خود قرار دهند.
با دلایل مهم نشتی گاز یخچال بیشتر آشنا شویم:
بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که باز ماندن درب یخچال می‌تواند در نشتی گاز مبرد، تاثیرگذار باشد. در حالی که این تصور، اشتباه بوده و باز ماندن طولانی‌مدت درب یخچال در عملکرد کمپرسور، تاثیر منفی خواهد گذاشت. طراحی یخچال به گونه ای است که گاز مبرد باید از تمامی قطعات نظیر: کندانسور، کمپرسور، درایر و لوله‌های مویی عبور کند تا بتواند محفظه درون دستگاه را به خوبی سرد نماید. اگر کوچکترین مشکلی در این زمینه پیش آید، نشتی گاز به وجود خواهد آمد.
ایجاد خرابی در لوله‌های یخچال:
از شایع‌ترین دلایل نشتی گاز مبرد می‌توان به وجود خرابی در لوله‌های یخچال اشاره نمود. امکان دارد بعضی از شرکت‌ها در تولید لوله‌های انتقال گاز یخچال‌ها به جای مس خالص از آلیاژهای ترکیبی بی‌کیفیت استفاده کرده باشند و بسیاری از افراد نتیجه آن را بعد از نشتی گاز یخچال متوجه شوند. متاسفانه یکی از مهمترین دلیل نشتی گاز مبرد یخچال می‌تواند این موضوع باشد.
آسیب و ضربه دیدن درایر و لوله مویی:
درایر از جمله قطعات مهم موجود در یخچال بوده که به فیلتر تصفیه گاز معروف است. لوله مویی همانطور که از نام آن پیداست، لوله نازکی بوده که جهت انتقال گاز مبرد به درایر متصل شده است. متاسفانه در اثر ضربه و آسیب دیدن ناگهانی، انتقال گاز مبرد از طریق این لوله‌ها و فعالیت خنک‌سازی محفظه درون یخچال با مشکل مواجه می‌شود.
تعمیر یخچال به وسیله افراد بی‌تجربه:
سپردن تعمیر یخچال به دست افراد بی‌تجربه می‌تواند عملکرد گاز مبرد را با مشکل مواجه سازد. تعمیرات یخچال را حتما به دست نمایندگی معتبر شهر خود بسپارید. زیرا خرابی یک قطعه می‌تواند بر عملکرد قسمت‌های دیگر یخچال تاثیر منفی بگذارد. متاسفانه بسیاری از تعمیرکاران بی‌تجربه در تعمیر یخچال از شیر و اتصالات نامناسب و بی‌کیفیت استفاده می‌کنند که در اثر پوسیدگی این اتصالات، امکان نشتی گاز مبرد وجود خواهد داشت.
سوراخ شدن لوله‌های اواپراتور:
این مورد هنگامی پیش می‌آید که یخچال توسط افراد ناآگاه به طرز نادرست، جا‌به‌جا شده باشد. به همین دلیل است که لوله‌های اواپراتور می‌توانند آسیب ببینند یا از جای خود خارج شوند. کیفیت نامناسب تولیدی این لوله‌ها یا عدم قرار گرفتن صحیح در مکان مورد نظر می‌توانند جز دلایل مهم نشتی گاز یخچال به شمار روند.
آشنایی با روش‌های بررسی گاز مبرد یخچال:
شما با امتحان چند روش ساده می‌توانید به راحتی میزان گاز مبرد خود را بررسی کرده و به موقع از بروز احتمالات ناشی از آن جلوگیری نمایید.
- اولین روش، بررسی کندانسور یخچال است. شما می‌توانید با لمس آن متوجه شوید که آیا یخچال شما نشستی گاز دارد یا خیر؟ برای این کار می‌توانید با دستان خود، کندانسور را لمس کرده و در صورت سرد بودن دمای آن، متوجه نشتی گاز مبرد شوید. در حالت معمول به دلیل انتقال گاز باید دمای کندانسور، گرم و داغ باشد.
- دومین روش، خاموش کردن یخچال و بررسی صداهای ایجاد شده درون محفظه آن است. شما با خاموش کردن دستگاه و همچنین دمای آن می‌توانید به راحتی نشتی گاز یخچال را متوجه شوید. اگر متوجه هرگونه سکوت غیر عادی درون محفظه دستگاه شدید، این عامل می‌تواند نشانگر احتمال ناشی از نشتی گاز مبرد باشد.
امروزه از گاز فریون جهت خنک‌سازی محفظه درون یخچال استفاده شده و نگرانی بسیاری از افراد به این دلیل است که فریون در صورت استنشاق برای سلامتی خطر دارد یا خیر؟ گاز فریون در صورتی می‌تواند خطرناک باشد که یخچال فریزر در فضای محدودی نصب شده باشد. از طرفی فریون می‌تواند برای کودکان و افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی در خانه، مشکل ایجاد نماید. به همین خاطر توصیه شده که حتی‌الامکان نسبت به تعمیرات دوره‌ای یخچال فریزر توسط نمایندگی‌های معتبر در شهر خود اقدام نمایید تا با مشکلی از لحاظ خطرات احتمالی ناشی از نشتی گاز یخچال مواجه نشوید.
