آبگرمکن‌های گازی یا برقی به دلیل استفاده از انرژی‌های آتش‌زا مستعد ایجاد خطر هستند. ایمنی این دستگاه‌ها یکی از اصلی‌ترین الویت‌های در طراحی و تولید آنهاست. برای تامین ایمنی آبگرمکن از قطعات خاصی مانند ترموکوپل استفاده می‌شود. ترموکوپل هم مثل بسیاری از قطعات دیگر ممکن است خراب و فرسوده شود. در صورتی خرابی این قطعه می‌توانید از راهکار تعویض ترموکوپل آبگرمکن که در این مقاله عنوان می‌شود کمک بگیرید.
ترموکوپل آبگرمکن
ترموکوپل آبگرمکن یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین قطعات در تامین ایمنی آن است. این قطعه در آبگرمکن‌های گازی جزو معدود قطعات الکتریکی است که تولید جربان الکتریسیته می‌کند. به عبارتی، ترموکوپل مانند یک مولد الکتریکی عمل می‌کند. این قطعه از دو فلز غیرهم جنس تشکیل شده که از تماس آنها با هم جریان الکتریسیته تولید می‌شود. دو سر این فلز توسط پیلوت آبگرمکن گرم می‌شوند.
یک قسمت از ترموکوپل به قطعه‌ای به نام بوبین متصل است. انرژی الکتریکی ایجاد شده در این قسمت یک مدار مغناطیسی ایجاد می‌کند. این مدار مغناطیسی باعث می‌شود تا هسته بوبین به حالت جذب نگه داشته شود.
وظیفه و کارکرد ترموکوپل آبگرمکن
اصلی‌ترین وظیفه ترموکوپل در آبگرمکن برقراری ایمنی آن است. از آنجاکه در صورت قطعی جریان گاز یا وزیدن نسیم یا باد ممکن است شعله یا شمعک آبگرمکن خاموش شود، قطعه‌ای هوشمند باید قطع جریان گاز را خودبخود انجام دهد. این قطعه هوشمند درواقع همان ترموکوپل است. ترموکوپل در مواقع اضطراری جریان گاز را قطع می‌کند تا مانع از بروز نشتی گاز یا آتش‌سوزی شود. لذا می‌توان گفت اهمیت ترموکوپل و سلامت آن در حفظ ایمنی دستگاه و همچنین افرادی که از آبگرمکن استفاده می‌کنند غیرقابل انکار است. لذا در صورت بروز کوچکترین مشل یا خرابی باید سریعا برای تعویض ترموکوپل آبگرمکن اقدام شود.
نحوه کارکرد ترموکوپل آبگرمکن به این شکل است که با روشن شدن شمعک آبگرمکن و ایجاد حرارت شروع به کار می‌کند. حرارتی که به نوک ترموکوپل یعنی محل اتصال دو فلز غیرهمجنس می‌رسد، باعث داغ شدن آن می‌شود. این گرما باعث ایجاد اختلاف پتانسیل و درنتیجه جنبش مولکولی در نوک آن می‌شود. این عملکرد نشانه‌ای برای روشن بودن شمعک است تا شیراطمینان مسیر گاز را باز نگه دارد. اگر به هر دلیلی شمعک خاموش شود، این جنش مولکولی از بین رفته و درنتیجه شیر اطمینان مسیر گاز را می‌بندد. خرابی ترموکوپل عملکرد قطع خودکار جریان گاز در شرایط اضطراری را مختل می‌کند. این اشکال فنی باید در عیب‌یابی آبگرمکن به صورت مداوم تشخیص داده شود.
تاثیر خرابی ترموکوپل روی شمعک آبگرمکن
شمعک آبگرمکن قطعه‌ای است که مدام روشن و در حال کار کردن است. گرمای تولید شده توسط شمعک باعث به اره انداختن ترموکوپل می‌شود. لذا خرابی هر کدام از این دو قطعه ممکن است باعث خرابی قطعه دیگر شود. شمعک آبگرمکن به دلایل مختلفی ممکن است روشن نشود یا اینکه روشن بماند. یکی از این دلایل خراب بودن ترموکوپل است. اگر این مسئله دلیل خرابی شمعک آبگرمکن باشد باید با تست کردن ترموکوپل آن را تشخیص داد. این کار به سادگی و با دست یا چشم قابل تشخیص است.
تست سلامت ترموکوپل
همان طور که قبلا گفته شد ترموکوپل تاثیر بسیار زیادی در تامین امنیت آبگرمکن دارد. لذا سلامت این قطعه باید به طور مداوم بررسی و تست شود. معمولا سالم بودن این قطعه با یک تست ساده قابل بررسی است. به‌خصوص اگر مشکل آن سوختگی باشد، با نگاه کردن یا لمس آن می توانید به عدم سلامت آن پی ببرید. تست سلامت ترموکوپل در حالت کلی به دو شکل انجام می‌گیرد:
- تست ظاهری
- تست بلندگو
تست ظاهری ساده‌ترین شکل بررسی سلامت ترموکوپل است. برای این نوع تست کافیست محل اتصال دو فلز غیر هم جنس را نگاه کنید. اگر این فلز به هم متصل نباشند، احتمالا ترموکوپل خراب است. تست دیگر این است که آزاد بودن سر دیگر این فلزات را بررسی کنیم. در سر دیگر این فلزات یک واشر عایق وجود دارد که مانع ایجاد تماس بین آنها می‌شود. اگر مشاهده کردید که این واشر یا سرهای آزاد این دو فلز دچار مشکل هستند، احتمالا ترموکوپل خراب شده است.
تست بلندگو روش دقیق‌تر و مطمئن‌تری برای بررسی سلامت ترموکوپل است. این تست بر مبنای نیروی الکتریکی ضعیفی است که توسط نوک ترموکوپل تولید می‌شود. درواقع برای انجام این تست از یک بلندگو استفاده می‌شود. این بلندگو توسط یک سیم به دو سر فلزات ترموکوپل متصل می‌شود. سپس با حرارت دادن ترموکوپل به مدت 30 دقیقه و برقراری جریان الکتریکی در آن احتمالا صدای ضعیفی از بلندگو شنیده خواهد شد. اگر هیچ صدایی از بلندگو شنیده نشود، ترموکوپل خراب شده و نیاز به تعویض ترموکوپل آبگرمکن وجود دارد.
یک تست دیگر برای سالم یا معیوب بودن ترموکوپل استفاده از شمعک است. به این صورت که اگر دکمه ولوم آبگرمکن را رها کنید، شمعک ممکن است خاموش شود. در صورت خاموشی شمعک احتمالا ترموکوپل خراب است.
تعویض ترموکوپل
ترموکوپل قطعه‌ای است که مدام در مجاورت دما و حرارت قرار دارد. از این رو ممکن است در طول زمان دچار آسیب‌دیدگی شود. گاهی نوک ترموکوپل در اثر مجاروت با گرما و آتش دچاز سوختگی می‌شود. از این رو باید سلامت این قطعه مدام در سرویس دوره‌ای آبگرمکن چک شود. درصورت بروز هرگونه خرابی باید تعویض ترموکوپل آبگرمکن سریعا انجام شود. ترموکوپل آبگرمکن دیواری اصلا قابل تعمیر نیست و عمر مفید محدودی دارد. لذا در صورت خرابی فورا اقدام به تعویض ترموکوپل آبگرمکن کنید.
تعویض ترموکوپل آبگرمکن گازی مخزنی یا دیواری کمی متفاوت است. با این حال، مراحل کلی برای تعویض ترموکوپل آبگرمکن به این شرح است:
- باز کردن ترموکوپل توسط آچار فرانسه
- جایگذاری ترموکوپل سالم و جدید در محل ترموکوپل قدیمی
- بستن پیچ ترموکوپل و ثابت کردن آن
- تست ترموکوپل تازه و اطمینان از جاگیری درست آن
- روشن کردن آبگرمکن و به راه انداختن ترموکوپل
این مراحل تقریبا ساده را خود شما هم می‌توانید انجام بدهید. با این حال، بهتر است انجام این کار و تعویض ترموکوپل آبگرمکن را به یک تعمیرکار متخصص واگذار کنید.
نکات ایمنی حین تعویض ترموکوپل
در هنگام تعویض ترموکوپل آبگرمکن حتما به رعایت نکات ایمنی اهمیت بدهید. قبل از هرگونه اقدامی جریان گاز را قطع کنید. از خاموش بودن آبگرمکن و شمعک آن مطمئن شوید. بعد از وصل کردن ترموکوپل جدید حتما کارایی آن را چک کنید. بعد از اتصال آن، شمعک و آبگرمکن را روشن کنید. در نهایت دما را هم روی حالت دلخواهتان تنظیم کنید.
