یخچال وسیله‌ای برای خنک نگهداشتن مواد غذایی است. تعادل دمای داخل یخچال و خنک ماندن آن جزو اساسی‌ترین کارکرد این وسیله سرمایشی است. اگر دمای یخچال خودبخود گرم شود یا بیش از اندازه سرد شود باعث فاسد شدن مواد غذایی داخل آن یا برفک زدن می‌شود. یکی از اصلی‌ترین قطعات کنترل دمای داخل یخچال ترموستات است. خرابی این قطعه عملکرد خنک‌سازی یخچال مختل می‌کند. از این رو، آشنایی با نحوه تعمیر و تعویض ترموستات یخچال در مواقع ضروری اهمیت زیادی دارد.
ترموستات یخچال چیست؟
ترموستات وظیفه کنترل دمای داخل یخچال را دارد. این وسیله همچنین از بروز مشکلاتی مثل کالیبره نبودن فضای یخچال، تولید برفک و همچنین مختل شدن کارکرد کمپرسور جلوگیری می‌کند. این قطعه یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اجزاء یخچال در کنترل دماست. با اینکه ترموستات در یخچال‌های جدید و پیشرفته به شکل الکترومکانیکی است و با شکل قدیمی آن تفاوت پیدا کرده ولی هنوز در یخچال‌های معمولی و قدیمی به همان شکل متداول وجود دارد. دلیل وجود ترموستات در یخچال‌های معمولی و قدیمی ساختار ساده و همچنین ارزان بودن آن است.
نحوه عملکرد ترموستات
ترموستات قطعه کوچکی است که روی بدنه داخلی یخچال و داخل میله نازک گاز تعبیه شده است. این قطعه از بدنه، شفت درجه کنترل دما و اتصالات الکتریکی (ترمینال ها) تشکیل شده است. میله مارپیچ نازکی که ترموستات در آن قرار می‌گیرد، لوله بلو نام دارد. وقتی گاز در این میله جریان پیدا می کند و دچار انبساط یا انقباض می‌شود، سوییچ ترموستات را خاموش یا روشن می‌کند. انجام متناوب این عمل باعث می‌شود تا ترموستات در بازه‌های زمانی مناسب خاموش و روشن شده و دمای داخل یخچال کنترل شود. قطعه ترموستات بر مبنای کاربردهای متنوع در انواع مدل‌های مختلفی وجود دارد. این مدل‌ها عبارتند از:
- ترموستات دو قطبی
- ترموستات فشار بخار
- ترموستات جامد
- ترموستات الکتریکی
دلایل و علائم خرابی ترموستات
ترموستات یکی از قطعات پرکاربرد یخچال است که به طور مداوم کار می‌کند. روشن و خاموش شدن پی‌در‌پی این قطعه باعث خرابی یا فرسودگی آن در درازمدت می‌شود. از این رو یکی از دلایل نیاز به تعمیر یا تعویض ترموستات یخچال، مستهلک شدن این قطعه است.
از آنجایی که ترموستات قطعه‌ای مهم و کنترل‌کننده برای تنظیم دمای یخچال است، خرابی آن به سرعت باعث بروز اختلال در عملکرد یخچال می‌شود. به این ترتیب، بلافاصله بعد از خراب شدن این قطعه، علائم و نشانه‌هایی به طور واضح بروز می‌کند و شما را از این مسئله آگاه خواهد کرد. از جمله علائم خرابی ترموستات این موارد هستند:
- به هم خوردن تنظیمات دمایی
- خاموش شدن موتور یخچال
- ایجاد برفک
- اختلال عملکرد کمپرسور
- یکسره کار کردن یخچال بدون خاموشی اوتوماتیک و استراحت
تعمیر یا تعویض ترموستات یخچال
در صورت بروز هر یک از علائم فوق می‌توان حدس زد که ترموستات خراب شده است. برای برطرف کردن خرابی بهتر است هر چه زودتر وارد عمل شوید و اقدام به تعویض ترموستات کنید. تعمیر یا تعویض ترموستات یخچال کاری فنی و تقریبا تخصصی است. بهتر است این کار به یک تعمیرکار متخصص واگذار شود تا آسیبی به سایر بخش‌های مهم وارد نشود. اما اگر خودتان قصد تعمیر یا تعویض این قطعه را دارید، می‌توانید مطابق این روال عمل کنید.
تعمیر یا تعویض ترموستات یخچال در طی چند مرحله امکان‌پذیر است. این چند مرحله به طور خلاصه در باز یا جدا کردن قطعه، جایگزین کردن ترموستات خراب و سپس بستن آن روی بدنه انجام می‌شود.
جدا کردن ترموستات یخچال
برای تعمیر یا تعویض ترموستات یخچال ابتدا باید آن را از بدنه داخلی یخچال جدا کنید. اما قبل از این کار بهتر است به رعایت ایمنی کار توجه داشته باشید. جدا کردن ترموستات در دو مرحله انجام می‌گیرد:
جدا کردن ترموستات از بدنه یخچال
ابتدا جریان برق را قطع کنید و یخچال را از برق بکشید. بعد به سراغ درجه دما بروید و آن را به کمک یک پیچ گوشتی تخت دربیاورید. برای این کار باید پیچ گوشتی را زیر درجه قرار داده و به آرامی به بالا فشار بردهید تا درجه دما خارج شود. حال می‌توانید شفت ترموستات را با انبردست شل کنید. از آنجایی که شفت با یک مهره محکم بسته شده، باید آن را با انبردست باز کنید.
حال به سراغ خود ترموستات و پیچی که آن را به بدنه یخچال متصل کرده بروید. برای باز کردن این پیچ باید از پیچ‌گوشتی چهارسو استفاده کنید. اگر پیچ پشت درپوش کوچک باشد، ابتدا باید درپوش را بردارید. بعد از برداشتن درپوش و باز کردن پیچ می‌توانید مجموعه ترموستات را به آرامی از دیواره یخچال جدا کنید.
جدا کردن اتصالات ترموستات یخچال
بخش بعدی در خارج کردن ترموستات مربوط به کاور روی آن است. همان‌طور که در بخش معرفی ترموستات بیان شد، این قطعه دارای یک سری اتصالات و سیم هست. این اتصالات بعد از باز کردن ترموستات مشخص می‌شوند. نکته‌ای که باید قبل از باز کردن سیم‌ها و اتصالات رعایت کنید این است که از آن عکس بگیرید. این کار به شما در بستن صحیح اتصالات بعد از پایان کار کمک زیادی می‌کند. حالا اتصالات را جدا کنید.
اگر بعضی از اتصالات دارای شیار هستند، آنها را به کمک پیچ‌گوشتی دربیاورید. تمامی مراحل جدا کردن ترموستات را با دقت به خاطر بسپارید تا در هنگام نصب مجدد با مشکل مواجه نشوید. در نهایت به سراغ لولع مویی بروید و آن را هم خارج کنید.
جایگزین کردن ترموستات یخچال
در مرحله بعدی از تعویض ترموستات یخچال و بعد از جدا کردن ترموستات قدیمی، اتصالات و لوله مویی، روکش را هم از لوله مویی درآورید. حال ترموستات جدید را برای نصب در محل قطعه قبلی بردارید. لوله مویی ترموستات جدید را صاف کرده و روکش را روی آن بکشید. حال این لوله را دقیقا در همان جایی که لوله مویی قبلی قرار داشت در داخل یخچال بفرستید. بعد به سراغ اتصالات بروید.
نصب و بستن ترموستات جدید
در آخرین مرحله از تعویض ترموستات یخچال اتصالات را مطابق عکسی که گرفتید دوباره وصل کنید. ترموستات جدید را در جای درست آن قرار دهید. مهره شفت ترموستات را با انبر محکم کنید. سیم‌ها را به شکلی درست جاگذاری کنید. کاور ترموستات را روی آن کشیده و کل مجموعه ترموستات را روی بدنه داخلی یخچال تعبیه کنید.
در گام آخر پیچ جعبه ترموستات را بسته و درپوش آن را قرار دهید. با قرار دادن پیچ تنظیم دما روی شفت کار تعویض ترموستات یخچال به پایان می‌رسد. حال به راحتی و با اطمینان خاطر می‌توانید یخچال را به برق وصل کنید. دما را به درستی تنظیم کنید و سعی کنید به شیوه بهتری از یخچال خود استفاده کنید.
رعایت نکات ایمنی در تعمیر و تعویض ترموستات یخچال
یکی از اصلی‌ترین نکات در حین تعمیر یا تعویض هر قطعه‌ای از جمله تعویض ترموستات یخچال رعایت نکات ایمنی است. توجه به اتصالات برقی و گازی و همچنین نحوه اتصال قطعات و رعایت ترتیب وصل کردن آنها اهمیت زیادی در تعمیر یا تعویض ترموستات یخچال دارد. گرچه این کار تخصصی است و باید توسط تعمیرکار حرفه‌ای انجام شود ولی شما هم با رعایت نکات ایمنی و کمک گرفتن از یک شخص آگاه و ماهر آن را انجام بدهید.
